logo

logo

Foustanela

Συμβατικά, η Τουρκοκρατία στην Ελλάδα αρχίζει με την άλωση της Κωνσταντίπουλης το 1453.

Η αυθαιρεσία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, καθ΄όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, είχε ως συνέπεια τη γέννηση του Κλεφταρματολισμού, ενός τρόπου ζωής ο οποίος ήταν ο μόνος που διατηρούσε άκαμπτο το φρόνημα και την υπερηφάνεια των Ελλήνων.
Αυτόν τον τρόπο ζωής επέλεξαν και οι Σαρακατσαναίοι, μία πανάρχαια Ελληνική νομαδική φυλή, σύμφωνα με τον καθηγητής Ανθρωπολογίας Άρη Πουλιανό, η οποία επέλεξε την σκληροτράχηλη ζωή στα βουνά με την καπνισμένη από το μπαρούτι φουστανέλα από την συμβιβασμένη και καλή, ήρεμη ζωή στους κάμπους.

Οι αγώνες των ανυπότακτων κλεφτών και αρματολών ενάντια στον Τούρκο κατακτητή έγιναν θρύλος στην συνείδηση του λαού. Τα όπλα και οι φορεσιές τους αναδείχθηκαν σε ιερά κειμήλια και η παραδοσιακή φουστανέλα αποτέλεσε σύμβολο ανδρείας και περηφάνιας. Οι καπεταναίοι έδιναν ιδιαίτερη σημασία στην πολεμική τους ενδυμασία και στα όπλα τους. Φρόντιζαν να έχουν αξιοπρεπή εμφάνιση, αν και δεν ήταν καθόλου εύκολο να διατηρήσουν τις φορεσιές τους καθαρές.

Η φουστανέλα μ’ όλο που ήταν καμωμένη με άσπρο ύφασμα σπάνια κρατούσε για πολύ την όψη της. Τη χρησιμοποιούσαν για πολλές δουλειές. Μ’ αυτή σκούπιζαν το πρόσωπό τους και τα χέρια τους, το σουγιά τους και καμιά φορά τ’ άρματά τους. Πολλοί αγωνιστές για να μην πιάνει η φουστανέλα τους εύκολα «λέρα» την άλειφαν με ξύγκι.

Καθ’ όλη τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας δεν έλειψαν τα επαναστατικά κινήματα των υπόδουλων Ελλήνων. Σε όλες αυτές τις εξεγέρσεις υψωνόταν και από μια σημαία, «εν πανίον», αυτοσχέδια επινόηση του κάθε αρχηγού, γεγονός φυσιολογικό εφόσον δεν υπήρχε ενιαία κρατική υπόσταση να επιβάλλει ένα κοινό έμβλημα. Αμέσως μετά την κατάληψη της Τριπολιτσάς (Σεπτέμβριος 1821), ο Παπαφλέσσας έκοψε ένα κομμάτι από την εσωτερική πλευρά του ράσου του και ταυτόχρονα ζήτησε από τον οπλαρχηγό Παναγιώτη Κεφάλα να σχίσει δύο λωρίδες από τη λευκή του φουστανέλα. Με αυτά τα κομμάτια κατασκευάστηκε μια αυτοσχέδια σημαία (γαλάζια με λευκό σταυρό), αποτέλεσμα συνεργασίας ενός στρατιώτη και ενός ιερέα.

Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης από την ηλικία των δεκαπέντε ετών βγήκε ως κλέφτης και αρματολός στα βουνά και ως το 1787 είχε γίνει αρχηγός των κλεφταρματολών της Αρκαδίας. Έπειτα από πολλούς αγώνες και κινδύνους που αντιμετώπισε ακόμη και για την ίδια του την ζωή, από το 1809 ως το 1816 πολέμησε στο πλευρό των Άγγλων κατά των Τούρκων στο πρώτο σύνταγμα ελαφρού ελληνικού πεζικού του Δούκα της Υόρκης. Εκεί υιοθέτησε το αμπέχονο που φορούσαν οι Σκώτοι στρατιωτικοί και την περικεφαλαία, που συνέχισε να τα φοράει και κατά την διάρκεια της Επανάστασης, αλλά δεν έβγαλε την κόκκινη φουστανέλα που φορούσε.

 

Conventionally, Turkish rule in Greece starts with the fall of Constantinople in 1453.

The arbitrariness of the Ottoman Empire during the Turkish rule had as a result the birth of klephts and armatoloi, a way of life which was the only one that could keep up high the spirit and the pride of Greeks.

 This way of life was followed by Sarakatsanous, a primeval Greek nomad tribe, according to the Greek professor of anthropology Aris Poulianos, which decided to follow the tough life in the mountains wearing fustanela smoked by gunpowder, instead of the settled, good and peaceful life in the flatland.

 The fights of the unconquered klephts and armatoloi against the Turkish conqueror were turned into legends in the consciousness of the people. The weapons and the traditional costumes were turned into sacred artifacts and fustanela became symbol of bravery and pride. Klephts and armatoloi gave great significance in their warrior costume and their weapons. They were taking care so as their appearance was decent, although it was very difficult to keep their costumes clean.

 Although fustanela was made of white cloth, it was not possible to be maintained clean for a long period of time. It was used it for many kinds of things. With it, they cleaned their face and hands, their knife and sometimes even their weapons. Some of klepths and armatoloi in order for their fustanela not to become filthy they would coat it with a slim layer of animal fat.

 During the whole Turkish rule in Greece there were many revolutionary movements of the subject Greeks. During all these riots a different flag was displayed, made of cloth, makeshift invention of each leader, something which was expected as there was not such a thing as a central government to establish a common emblem. As soon as the takeover of Tripolitsa (September 1821), Papaflessas cut a piece of the interior part of his robe and at the same time he asked from chieftain Panagioti Kefala to tear two strips from his fustanela. With those pieces a makeshift flag was created (light blue with a white cross), the result of the collaboration between a soldier and a priest.

 Theodoros Kolokotronis from the age of fifteen followed klepths and armatoloi in the mountains and in 1787 had become their leader in Arcadia. After many battles and threats, even for his own life, from 1809 until 1816 fought next to British soldiers against Turks in the first Greek regiment of foot of Duke of York. There, he adopted the military coat that Scottish soldiers wore, as well as the helmet, that he continued to wear even during the years of the Revolution, but he never stop wearing the red fustanela.

 

Project Details

Clothes: Lightmatter- Penelope Karali
Photographer: Peny Giannakou
Models: Alina Meyer, Karolina Syrek
Make-Up Alley: Kallia Sarri
Hairstylist: Eleni Mougouli
Styling: Penelope Karali